Nhà bốn tầng bỗng dưng đổ sập – tại phong thuỷ. Tiệm vàng đang ăn nên làm ra bỗng dưng bị cướp – tại phong thuỷ. Bao nhiêu công ty thuê một vị trí văn phòng nối đuôi nhau đổ nợ, phá sản – tại phong thuỷ. Vợ chồng lục đục triền miên không hiểu lý do gì – tại phong thuỷ. Con cái lơ là việc học, suốt ngày chơi game – tại phong thuỷ. Đi làm chuyên bị đồng nghiệp chơi xấu – tại phong thuỷ. Ốm đau bệnh tật triền miên – tại phong thuỷ. Vân vân. Ngược lại: Văn phòng mới thuê làm ăn ngày càng phất – nhờ phong thuỷ. Một đồng nghiệp trẻ thăng chức rất nhanh – nhờ phong thuỷ. Anh chồng nhà kia chẳng bao giờ nhậu nhẹt gái gú, làm xong là về nhà với vợ con – nhờ phong thuỷ. Chuyển nhà mới mấy tháng mà đã lên lương – nhờ phong thuỷ. Lấy được vợ đẹp – nhờ phong thuỷ. Vân vân.

Người ta luôn lấy phong thuỷ để lý giải cho tất tần tật những cái bất ổn cũng như tốt đẹp trong đời sống. Có khi sự lý giải nguyên nhân xúi quảy trong đời sống dù là muộn, nó cũng cho khổ chủ niềm tin có thể xoay chuyển tình thế, dễ như cách trổ một cái cửa hay đổi chỗ một chậu cây trước nhà. Trong tình huống tốt đẹp hơn, thì phong thuỷ củng cố sự tự tin cho gia chủ, rằng nhờ biết thuật phong thuỷ, biết cách chọn hướng nhà, hợp tuổi, giỏi trong sắp đặt trang trí mà cuộc sống thuận buồm xuôi gió. Xét về mặt tích cực, thì phong thuỷ có lúc là phép thắng lợi tinh thần, giúp người ta có hy vọng, được yên tâm khi thực tế diễn ra không mấy tốt đẹp, trong tình thế ngược lại, thì nó lại là một cái cớ để tự đắc, một màn thừa giấy vẽ voi của những kẻ muốn chứng tỏ mình sành điệu, biết sống.

Đó là lý do tại sao phong thuỷ có sức hấp dẫn với nhiều người, như một thứ dị đoan và bí hiểm. Giới kiến trúc sư vẫn nói hài hước với nhau rằng, ngày nay, không cần quá giỏi về giải pháp, chỉ cần đọc chừng ba cuốn sách về phong thuỷ là có thể lấy được nhiều đơn đặt hàng của gia chủ hơn những người chỉ có biết vẽ nhà mà không biết dùng nước miếng để… vẽ rắn thêm chân.

Trong một chuyến du lịch Trung Quốc, cái nôi của phong thuỷ, chúng tôi được hướng dẫn viên thao thao bất tuyệt về chuyện phong thuỷ là nguyên nhân để các công ty ở toà nhà A làm ăn được, toà nhà B thất bại trong kinh doanh. Đoàn khách Việt Nam nghe như bị hớp hồn. Hướng dẫn viên đưa vào Tử cấm thành và xem qua một “bảo vật”, đó là con tỳ hươu, nghe đâu có từ thời nhà Thanh. Nghe đồn rằng, con tỳ hươu này từng giúp vua thắng trận, đem lại sự hưng thịnh cho triều đình. Thiêng lắm đó. Cho nên phải đi nhẹ nói khẽ, không được bất kính, không được chụp hình, càng không được cưỡi lên nó. Thế là tấm lưới phong thuỷ được giăng ra một cách khéo léo. Và phía sau con tỳ hươu là một cửa hàng bán tỳ hươu phong thuỷ, dần dần được vén màn làm cho du khách bị dẫn dắt, sẵn sàng chấp nhận chứng viêm màng túi không thể cứu vãn. Có người mua cho được vài con tỳ hươu ngọc hoặc đá về tặng người thân vì hy vọng nó sẽ là vật phẩm phong thuỷ có thể đem lại phúc lộc cho gia chủ.

Một giấc mơ phong thuỷ tốt đẹp được gửi gắm, hiện thân nơi những con tỳ hươu luôn nghểnh mũi, ngoác miệng rước phúc lộc và không có hậu môn. Nếu trên đời có một con vật như vậy thì chắn nó đã bị tự động tuyệt chủng trước khi vào sách đỏ! Khó có thể biết được con tỳ hươu sẽ đem lại cho các vị khách nhẹ dạ cả tin sự sung túc thế nào, nhưng có một điều mà ai cũng chắc, đó là mỗi ngày nó giúp ông chủ gian hàng phong thuỷ ở Tử cấm thành vét túi hàng trăm khách xộp.

Ngày nay, cùng với nạn dịch rùa tai đỏ và ốc bươu vàng thì tỳ hươu Trung Quốc được “nhân giống” rất nhanh. Tỳ hươu bán đầy rẫy trên thị trường Việt Nam phục vụ cho người mê phong thuỷ. Có cả một website mang tên www.tyhuou.com để phục vụ cho nhu cầu nuôi tỳ hươu trong nhà nhằm mua về may mắn.

Đôi khi chuyện làm ăn, chuyện sinh hoạt trong gia đình được quy cho những lý do phong thuỷ hết sức vớ vẩn (ảnh chỉ mang tính minh hoạ)

Thừa giấy vẽ gì?

Việt Nam của chừng năm năm trước, trong một đợt địa ốc “sốc” giá, các đại gia săn tìm lùng sục nhà cửa ào ào, thì trên giá sách cũng xuất hiện đủ tứ hằm bà lằng sách viết về phong thuỷ. Một điều thú vị là các sách này lại đối chọi nhau chan chát. Thậm chí có cả những cuốn sách độc quyền chân lý, ngay trong lời nói đầu đã “ném đá” những cuốn sách thuộc các “trường phái” còn lại.

Thực hư chẳng biết thế nào, nhưng đã có cái cảnh nhiều gia đình tranh cãi nhau kịch liệt thiếu điều không nhìn mặt nhau chỉ vì kê cái tủ chỗ nọ lại hợp quan điểm phong thuỷ của người này, đóng cái kệ chỗ kia lại trái con mắt phong thuỷ của người kia. Phong thuỷ ba chớp ba nháng trở thành “lá bùa” hành nghề của nhiều công ty xây dựng lẫn người thiết kế giỏi nắm tâm lý chủ đầu tư. Nhiều gia chủ có thể rất tằn tiện trong việc mua một cái nệm giường đảm bảo ngủ không đau lưng, nhưng lại rất sẵn lòng bỏ ra vài chục triệu đồng để rước về một con tỳ hươu ngọc xanh hay con thiên lý mã đặt trước nhà. Cũng không ít gia chủ có thể cắt bỏ nhiều hạng mục thiết kế công trình nhà ở của mình nếu nghe “thầy” phán những hạng mục đó làm hãm cung tài lộc hay tác động xấu đến cung quý nhân.

Đã có nhiều ngôi nhà kiến trúc hiện đại nhưng xây cho được cặp chó đen nhe răng rất chỏi trên hai trụ cổng chỉ vì “thầy phong thuỷ nói vậy mới tránh tà khí”. Cũng có nhiều nhà giăng đủ thứ loại gương, tượng,… để xua đuổi tà khí và kích hoạt tám phương khát vọng. Rồi chuyện xem tuổi xem ngày xây nhà, cúng bái sì sụp xem ra hết sức phổ biến và tốn kém. Phong thuỷ nửa nạc nửa mỡ vừa không giải quyết được gì lại càng sản sinh ra một mẫu người trọc phú mới, mạnh tay chi tiền để thoả mãn tinh thần mê tín và khoa trương.

Phong thuỷ, được đặt trong văn hoá phương Đông, là khoa học và nghệ thuật sắp xếp sao để ở cho thuận với môi trường. Một ngôi nhà được coi hợp phong thuỷ là có giải pháp tối ưu để đón vào, lưu thông các dòng khí tốt, có lợi cho sức khoẻ và tinh thần gia chủ. Hướng nhà, tiền cảnh, hậu cảnh ngôi nhà cũng phải đảm bảo một số nguyên tắc nhằm hướng đến sự hanh thông hoà hợp với thiên nhiên. Tuy nhiên, trong đời sống đô thị chật chội, chen chúc, những yếu tố thiên nhiên, môi trường ngoại giới khó kiểm soát, thì việc tư duy về phong thuỷ như một thứ khoa học thích ứng theo thời gian là cần thiết. Tìm một ngôi nhà, không gian làm việc phù hợp trăm phần trăm với các nguyên lý phong thuỷ, kinh dịch cổ điển là không tưởng. Việc bố trí các vật dụng trong nhà cũng theo những nguyên tắc không quá dị nghịch, tương khắc. Gia chủ có quan tâm phong thuỷ ngày nay thường “thương lượng” với các “thầy” về giải pháp để có thể hy sinh điểm nọ, đền bù hoặc xử lý hướng kia sao cho chấp nhận được.

Cầu toàn theo sách phong thuỷ trăm phần trăm thì có nghĩa là chẳng bao giờ có cái nhà để ở chứ chưa nói chi tới những chuyện khác xa vời.

Phong thuỷ thích ứng, đặt trên nền tảng phân tích một cách hợp lý và tỉnh táo, thì đem lại hiệu quả trong giải pháp kiến trúc phù hợp với điều kiện và lối sống hiện đại. Trong khi đó, nếu tư duy phong thuỷ theo hướng mê tín, thì lại gây ra biết bao chuyện khôi hài, kệch cỡm và thậm chí, gia chủ có nguy cơ sẽ điêu đứng chỉ vì ném tiền qua cửa sổ để thuê những kẻ thừa giấy vẽ… khủng long!

Bài và ảnh: Nguyễn Nguyên Thảo