AFGHANISTAN - NÉM XƯƠNG CHO CHÓ CẮN NHAU
- 10:29 - Thứ 5, 19/08/2021
-
Mỹ thất bại ở Afghanistan là việc đã rõ, nhưng đằng sau sự thất bại này chính là tương lai của khu vực Trung Á và Trung Quốc.
Một quốc gia nghèo đói, kém phát triển, không giầu tài nguyên, không có biển, giao thương khó khăn, con người cuồng tín, thì lẽ ra nó phải là vùng bình yên mới đúng. Tuy nhiên, do vị trí "ngã tư" của Trung - Nam Á khiến cho vùng đất như Afghanistan luôn tồn tại nhiều tư tưởng, đa sắc tộc, đan xen nhiều lợi ích, thiếu gắn kết, mâu thuẫn chia rẽ liên miên. Nhưng mặt khác cũng chính vì vị trí "ngã tư" mà các thế lực ở Afghanistan cũng khó bị khuất phục hoàn toàn do nó luôn nhận được các nguồn lực hỗ trợ từ bên ngoài, lực lượng này bị khuất phục thì lực lượng khác lại nổi lên với sự hậu thuẫn đa dạng đối lập.
Về mặt địa chính trị, Afghanistan có chung đường biên với nhiều quốc gia khác nên vô hình dung trong thế giới cạnh tranh hiện đại nó rất hấp dẫn, quốc gia nào cũng muốn biến Afghanistan thành vùng đệm bảo vệ hoặc với các cường quốc thì lại muốn biến một quốc gia yếu, nhiều mâu thuẫn, dễ bị tấn công như Afghanistan trở thành trung tâm chi phối quyền lực ở khu vực Trung Á.
Đấy là lý do trong quá khứ các cường quốc lớn như Anh, Nga, Mỹ đều muốn thâu tóm vùng đất này. Còn Iran, Trung Quốc, Pakistan, Turkmenistan...thì ngược lại, sẵn sàng hậu thuẫn cho các lực lượng đối kháng chống lại các cường quốc để duy trì một Afghanistan mâu thuẫn. Nên tấn công Afghanistan thì dễ, nhưng giữ được thì khó, vì nó như suối nhỏ nhưng không thấy nguồn, ong không nhìn thấy tổ, vo ve khó chịu mà không thể tiêu diệt được tận gốc nên đến lúc mệt mỏi chán đành phải bỏ.
Nhìn vào bài học của Anh và Nga chắc người Mỹ cũng nhận ra khó khăn nhưng có thể họ đã quá tự tin vào sức mạnh của mình nên vẫn tiến vào Afghanistan với hàng nghìn tỷ USD. Tuy nhiên không ai có thể chống lại được quy luật, thất bại chỉ là sớm hay muộn. Và sau 20 năm vất vả người Mỹ đã đồng ý làm ngơ cho Taliban tiến vào Kabul chấp nhận từ bỏ cục xương khó nhai. Nhưng đằng sau sự từ bỏ này có lẽ họ đã gài lại những toan tính lớn hơn chứ không đơn giản cứ nói đi là đi. 40 năm trước Mỹ bỏ lại VNCH đã góp phần chia rẽ khiến hệ thống CNCS tự tan vỡ thì ngày nay khi Trung Quốc mon men muốn gây ảnh hưởng, Afghanistan sẽ là cốc rượu độc cho liên minh các nước Trung Á, Trung Quốc và Iran. Mỹ đang muốn đối thủ dẫm vào vết xe đổ của mình.
Nếu như Mỹ còn ở Afghanistan thì các quốc gia khác dù muốn cũng không thể can thiệp sâu, vì dù sao Mỹ vẫn là con chó mạnh nhất. Nhưng giờ khi con chó mạnh nhất bỏ đi thì tất yếu các con chó khác đang chầu chực bên ngoài sẽ xông vào xâu xé cục xương này. Và trong quá trình đàn chó tranh nhau tất chúng sẽ xảy ra mâu thuẫn. Trước đây do lo sợ và cạnh tranh với Mỹ mà các thế lực này thường tìm được sự thống nhất để đấu lại người Mỹ, nhưng khi không còn mục đích chung thì vì lợi ích riêng tất yếu chúng sẽ quay sang cắn nhau.
30 năm trước có lẽ Afghanistan không có nhiều hấp dẫn với Bắc Kinh, nhưng hiện nay đang ở vị thế của một cường quốc cạnh tranh với Mỹ thì Trung Quốc sẽ không bỏ lỡ cơ hội can thiệp sâu vào Afghanistan, và đó chính là điều người Mỹ mong muốn. Rồi cũng như Liên Xô và Mỹ, Trung Quốc sẽ không khai thác được gì ở Afghanistan cả. Khi tiền đầu tư đang đổ vào dang dở, Bắc Kinh và "ngụy quyền" Taliban sẽ lại phải đối mặt với cuộc thánh chiến mới của một thế lực khác mà sau lưng có thể là Mỹ, là Nga, là Iran hoặc là bất cứ quốc gia láng giềng nào đó như Pakistan chẳng hạn.
Ngắn hạn Trung Quốc có thể kỳ vọng vào vùng đệm giữ an toàn cho khu vực Tân Cương, nhưng đạo Hồi vẫn là đạo Hồi còn kẻ vô thần vẫn là kẻ vô thần, luôn có một khoảng trống rất lớn không thể gần nhau. Nếu như trước đây Mỹ còn ở Afghanistan thì để đảm bảo an toàn, cửa ngõ Tân Cương luôn bị đóng kín, còn giờ đây khi Mỹ rút đi Trung Quốc tràn vào thì cửa Tân Cương sẽ mở, cũng đồng nghĩa với việc đạo Hồi ở Tân Cương sẽ được kết nối với Afghanistan, và đó là quả bom hẹn giờ mà Bắc Kinh khó lường hết được. 10 năm nữa sẽ thấy rõ.
Trung Quốc hoàn toàn có thể tránh được vết xe đổ của Mỹ nếu như nó chỉ cần không làm gì cả. Nhưng đó chỉ là lý thuyết, thể diện của một cường quốc đang lên với "Tập hoàng đế vĩ đại" sẽ khiến Trung Quốc không thể từ bỏ Taliban và Afghanistan, nên dẫu biết là bả chuột nhưng vẫn muốn thử.